شناخت و حفظ ارزش‌های بنیادی برای هر فرهنگ، نیازمند کشف و فهم مبادی، عناصر و مولفه های فرهنگی در مسیر تاریخ است. مفاخر و مشاهير هر جامعه، تکیهگاهی محکم برای اعتلاي فرهنگي و رشد اجتماعي آن جامعه است.
داشته‌های فرهنگ غنی اسلامی– ایرانی، پیشرانی قوی برای تداوم مسیر رشد فرهنگی و بلوغ اجتماعی مترتب بر آن است. عناصر موثر بنیادی و کاربردی هر فرهنگی، شخصیتهایی هستند که توامان از منظر کنشی و واکنشی؛ «فرهنگ ساز» و «فرهنگ شناس» بوده اند و از این رو موجب فخر فرهنگی شده و مفاخر نام گرفته و شهرت به یاد مانده و می مانند.
مفاخر و مشاهير هر جامعه، تکیه گاهی محکم برای اعتلاي فرهنگي و رشد اجتماعي آن جامعه در بستر تاریخی است. آنچه امروزه از آن به عنوان «میراث فرهنگی» در تمامی وجوه ملموس و ناملموس آن یاد می کنیم محملی غنی و رنگین کمانی از این نقش آفرینی شهیر و فاخر است.
فهم، درک و باور جامعه امروز از میراث فرهنگی، مرهون انسانهایی است که خالصانه در چند دهه اخیر، گنجینه غنی فرهنگیمان را شناخته، روایت و صیانت کردهانده. آنها همواره در مسیر پرفراز و نشیب جامعه نو تحول یافته معاصر با نیازها و خواسته هایی متفاوت، تلاش کردهاند ارکان فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه را هم سو کرده و از بطن میراث به یادگار مانده فرهنگی؛ پیوندهای فرهنگی گذشته و حال را تداوم داده موجب هویت مندی نسل حاضر شده و توامان موجب گره خوردن هویت فردی و اجتماعی جامعه معاصر و تقویت بنیان های اتصالی وفاق ملی شوند. و حسب این نقش آفرینی موثر فرهنگی، خود تبدیل به عناصر غنی فرهنگی شدهاند که لازمست برای حال و آینده، شناخته، صیانت و معرفی شوند.
لزوم شناخت، ارجگذاری و تکیه بر این مفاخر فرهنگی، عصای پشتیبان جامعه معاصر، چراغ راهی پیش روی جوانان این مرز و بوم و الگویی شایسته برای طی مسیر پیش رو است.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در راستای بیانات حکیمانه رهبر فرزانه در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی مبنی بر «تبیین دستاوردهای شگرف چهار دهه » و «جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی» عزمی جدی برای شناخت و حفظ سرمایه های ملی در پیش گرفته است.
این وزارت با تأسی از گفتمان انقلاب اسلامی در گام دوم تحولی و بر اساس الگوی نوین پیشرفت فرهنگی، اقدامات گستردهای را برای زمینه سازی تحقق افق تحولی پیش رو آغاز کرده است و در این راه شناخت، تجلیل و تکیه بر مفاخر و مشاهیر معاصر میراث فرهنگی را از مهمترین گام های بنیادی خود میداند.
بدین منظور نخستین نکوداشت مفاخر میراث فرهنگی در روز سه شنبه سیزدهم تیرماه سال 1401 با تجلیل از 12 تن از مفاخر میراث فرهنگی در تهران برگزار شد.
اهمیت برگزاری نکوداشت مفاخر میراث فرهنگی:
مفاخر همانگونه که از فهوای معنایی آن هویداست، بنیادها و پدیده‌هایی موجب افتخار و مباهات برای جامعه بوده و تبلور جلوه‌های آن در وجوه متفاوت یک جامعه عینیت مییابد.گستره فاخر بودن، تمامی حوزه‌ها علمی و فرهنگ جوامع رادر بر میگیرد و مصداق مییابد. مهمترین وجه مصداقی آن، حضور انسان هایی صاحب تفکر، باور، خلاقیت، اندیشه و عمل ناب است که بواسطه تاثیر بنیادی، در زمره مشاهیر نامدار شده و چهره‌های ماندگار لقب می‌گیرند و مایه فخر و مباهات جوامع در طی تاریخ می شوند.
در سپهر فرهنگی ایران نیز مشاهیر و مفاخری می‌درخشند که در ساحتی ملی و فرا ملی مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و موجبات تحسین فرهنگ و تمدن ایران شدهاند. این بزرگان ریشه‌های پرقدرت چند هزار ساله درخت فرهنگ و تمدن سرزمین فاخری هستند که شاخ و برگ‌هایش در دوران معاصر نیز تداوم و تبلور یافته و ثمر دادهاند. مفاخر ورای زمان و ماندگار در تاریخ اند و در حافظه تاریخی و فرهنگی ملت ها همواره نادر، پویا و جاودانند و زینت بخش و هویت بخش زنجیره اتصالی توسعه علم و فرهنگ در تداوم حیات جوامع اند
مفاخر هر جامعه تجلی بخش اندیشه و دانش پیش از خود و مبدا اندیشه بخش و دانش بخش نسلهای بعد از خوداند و از این رو نقش اصلی را در پیوندهای هویتی یک جامعه دارند.
هویت فرهنگی شالوده‌ای است که نظام فکری و عقیدتی انسان ها و جوامع را قوام داده و آنها را در رویارویی با سایر جوامع تفاوت و برتری می بخشد. در این بستر هویتی، انسانهایی هستند که در پیوند میان گذشته و آینده جامعه نقش‌آفرینی میکنند و از این رو زیبنده فخر و مباهات فرهنگی شده و در حافظه تاریخ ماندگار می شوند. به عبارت دیگر مفاخر از مولفه‌های فرهنگی یک جامعه بوده و هویت آفرین هستند، مانند حکیم ابوالقاسم فردوسی که با خلق شاهنامه از یک سو مولفه های پیوندی با گذشته یک ملت را متبلور کرده و از سوی دیگر به دنبال توسعه و ترویج خردورزی در جامعه هم عصر و آینده پس از خود است و از این روست که صاحب حکمت شده و حکیم نام یافته است.
مفاخر فارغ از تفاوت در جغرافیای زیستی و فرهنگی، از بعد ماهوی ویژگی‌های مشترکی دارند که می‌توانند الگوی رفتاری برای نسلهای آتی بوده و در صورت شناخت، درک و پاسداری، زنجیره تسلسل فرهنگی حفظ شده و انقطاع پیدا نکند. این شاخصه ارزشی نه تنها موجب تقویت بیشتر تاثیر فرهنگی مفاخر بوده بلکه در مواجه با دگر ارزش های بیرونی، جامعه معاصر و نسل حاضر را توانمند میکند و در تعاملات بین‌فرهنگی و پدیده جهانی شدن، ضامن حفظ بنیان های یک فرهنگ به‌حساب آمده و تسلسل بخش است. برخورداری از چنین مولفه هایی اعتماد به نفس و تکیه‌گاه مستحکمی‌است که بر ریشه‌های تجربه نشسته و نسل بعدی بدور از خطا و آزمون اولیه در ادامه مسیر رو به رشد و تعالی سیر میکند و پیشرفت را بر پایه یک هویت فرهنگی اصیل به ارمغان می آورد.
نتیجه آنکه معرفی، صیانت و نکوداشت چهرهای فرهنگی معاصر از وظایف خطیری است که موجب ماندگاری در اذهان و تجلی در پدیده ها و رویدادهای اجتماعی می شود. این امر نه تنها حافظه تاریخی فرهنگیمان را غنا می بخشد بلکه تقویت، پویایی و اعتلای هویت فرهنگی که مایه افتخار است را رقم می زند.
الگو برداری و الگوسازی از این بزرگان چراغ راهی است که جامعه امروز و جوانانش را ترغیب به طی طریق کرده و معنا بخش وجهی متفاوت از صیانت و پاسداری از میراث فرهنگی است.
